Tegenslagen veranderen onze hersenen permanent Afwijkende reactie op tegenslagen geeft mogelijk meer risico op psychiatrische aandoeningen

Neurowetenschappers van het Radboudumc tonen aan dat de tegenslagen die je meemaakt het functioneren van je hersenen blijvend veranderen. Een afwijkende reactie van de hersenen op tegenslagen houdt bovendien verband met angstklachten. Dat heeft mogelijk voorspellende waarde voor het ontwikkelen van psychiatrische aandoeningen.

Je hersenen vormen zich door de dingen die je meemaakt. Dat klinkt logisch, maar kun je dat ook echt meten? En wat kun je er dan mee? Neurowetenschappers van het Radboudumc onderzochten de invloed van tegenslag tijdens het leven op patronen in de hersenen. Ze vonden opmerkelijke verbanden die voorspellende waarde kunnen hebben voor het ontwikkelen van psychiatrische aandoeningen. 

Bijzondere groep

De onderzoekers voerden het onderzoek uit bij zo’n 170 mensen. Een bijzondere groep, omdat van hen tijdens hun leven allerlei gegevens verzameld zijn. De wetenschappers richtten zich voor dit onderzoek specifiek op tegenslagen: factoren of gebeurtenissen waarvan bekend is dat ze een negatief effect hebben op de ontwikkeling. Denk bijvoorbeeld aan roken van de moeder tijdens de zwangerschap, complicaties bij de bevalling, misbruik of een groot ongeluk.

Naast deze gegevens bepaalden de onderzoekers de hersenstructuur van deze mensen met scans. Dat deden ze zowel op 25- als op 33-jarige leeftijd. Daarna werd kunstmatige intelligentie ingezet om verbanden te vinden tussen tegenslagen en patronen in de hersen. ‘Die kwamen heel duidelijk naar voren’, vertelt onderzoeker Nathalie Holz. ‘En deze verbanden zijn heel stabiel. We vonden ze namelijk op beide leeftijden. Door deze bevindingen kunnen we nu voorspellen hoe de hersenen reageren op tegenslagen.’

Angstklachten

‘Ik vind het heel bijzonder dat we de invloed van gebeurtenissen die soms wel 25 jaar geleden plaatsvonden nog kunnen terugvinden in de hersenen’, zegt onderzoeksleider André Marquand. ‘En misschien wel belangrijker: dat zou ons kunnen helpen voorspellen wie meer kans loopt op het ontwikkelen van psychiatrische aandoeningen.’

Hoe zit dat dan? Marquand legt uit: ‘We hebben in kaart gebracht hoe de hersenen normaal gesproken reageren op tegenslagen. Daarom kunnen we ook vaststellen wanneer die reactie afwijkend is. En we zagen dat zo’n afwijkend patroon verband hield met angstklachten.’ Dat soort klachten spelen een centrale rol bij veel psychiatrische aandoeningen. 

De wetenschappers verwachten dat hun bevindingen uiteindelijk kunnen bijdragen aan het vroeger opsporen van psychiatrische aandoeningen. Daardoor kunnen zorgverleners patiënten eerder en effectiever behandelen. Maar er is nog meer onderzoek nodig voor dat zover is. Zo passen de onderzoekers hun methode nu toe op een groep patiënten met deze aandoeningen. Daaruit moet blijken hoe groot de voorspellende waarde is. 

Over de publicatie

Dit onderzoek is gepubliceerd in Nature Neuroscience: A stable and replicable neural signature of lifespan adversity in the adult brain. N.E. Holz, M. Zabihi, S.M. Kia, M. Monninger, P.M. Aggensteiner, S. Siehl, D.L. Floris, A.L.W. Bokde, S. Desrivières, H. Flor, A. Grigis, H. Garavan, P. Gowland, A. Heinz, R. Brühl, J.L. Martinot, M.L. Paillère Martinot, D.P. Orfanos, T. Paus, L. Poustka, J.H. Fröhner, M.N. Smolka, N. Vaidya, H. Walter, R. Whelan, G. Schumann, A. Meyer-Lindenberg, D. Brandeis, J.K. Buitelaar, F. Nees, C. Beckmann, IMAGEN Consortium, T. Banaschewski, A.F. Marquand. DOI: 10.1038/s41593-023-01410-8.

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  Nieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen