EN
DE
De vraag naar transgenderzorg neemt snel toe en de wachtlijsten bij gespecialiseerde klinieken blijven oplopen. In opdracht van ZonMw onderzocht een onderzoeksteam van de Radboud Universiteit en het Radboudumc samen met transgender personen en zorgprofessionals hoe de aansluiting tussen zorgvraag en zorgaanbod verbeterd kan worden. Op 10 mei presenteren de onderzoekers de beleidsaanbevelingen die zij op basis van het onderzoek hebben opgesteld.
In 2022 moesten personen met een gendervraag gemiddeld twee jaar wachten voordat een eventuele indicatie voor medische zorg gesteld kon worden. Een team van onderzoekers van de Radboud Universiteit en het Radboudumc onderzocht hoe die alsmaar toenemende wachttijd verklaard en opgelost kan worden. ‘Er is een mismatch tussen de vraag naar en de inrichting van de transgenderzorg’, zeggen Enny Das, hoogleraar communicatie aan de Radboud Universiteit, en Chris Verhaak, klinisch psycholoog bij het Radboudumc.
Minderheidsstress
Trans personen met een zorgvraag komen in Nederland standaard terecht bij de specialistische zorg. Dat is echter niet de meest passende plek voor een deel van de urgente zorgvragen. Verhaak: ‘De specialistische zorg is vooral ingericht op genderbevestigende medische behandelingen, niet op het oplossen van de maatschappelijke kant van de zorgvraag.’
Deze maatschappelijke kant, door de onderzoekers omschreven als ‘een gebrek aan acceptatie in de sociaal-maatschappelijke omgeving’, kan bij transgender personen minderheidsstress veroorzaken. Die minderheidsstress wordt omschreven als de mentale last van het ‘anders zijn’. Met die mentale last zouden trans personen moeten kunnen aankloppen bij de reguliere zorg (huisarts, GGZ), maar die is daar nu nog niet op ingericht, stellen de onderzoekers. De specialistische zorg raakt daardoor overbelast, en de wachtlijsten worden steeds langer.
Toenemende zichtbaarheid
De groeiende specialistische zorgvraag zou daarnaast ook verklaard kunnen worden door een potentieel toenemend aantal trans personen in Nederland. Of die toename er daadwerkelijk is, konden de onderzoekers op basis van cijfers uit eerdere onderzoeken niet achterhalen. Wel zijn trans personen de laatste jaren zichtbaarder geworden. Das: ‘Ze laten zich meer zien en horen, en er is meer aandacht en erkenning voor hun plek in onze maatschappij.’
Die toenemende zichtbaarheid zorgt er volgens de onderzoekers voor dat transgender personen zich ook weer kunnen herkennen in (ervaringen van) anderen, waardoor zij zich wellicht ook meer durven uiten. Dit blijkt ook uit de gesprekken met focusgroepen, waarin zorgprofessionals en trans personen zelf aan het woord kwamen. Ook een significant deel van de onderzoekers, gespreksleiders en klankbordgroep identificeert zich overigens als queer en/of trans. Op die manier deed het onderzoeksteam onderzoek met trans personen, in plaats van enkel naar of over hen.
Tijdens de focusgroepgesprekken kwamen de deelnemers tot een eensgezinde toekomstvisie: een maatschappij waarin genderdiversiteit zichtbaar en geaccepteerd is. In de genderzorg zijn wachtlijsten verdwenen, of is er in elk geval ondersteuning voor trans personen in de wachttijd. Er is meer integratie tussen de trans community en zorgverleners door inzet van ervaringsdeskundigen en door vertegenwoordiging van trans personen onder zorgprofessionals. Ook buiten de specialistische transgenderzorg is er meer deskundigheid op het gebied van genderdiversiteit, zodat trans personen met uiteenlopende (zorg)vragen ook vanzelfsprekend binnen de reguliere gezondheidszorg gehoord en ondersteund kunnen worden. Om deze toekomstvisie te realiseren, ontwikkelden de onderzoekers vijf aanbevelingen die zij op 10 mei presenteren.
Vijf adviezen
Het onderzoeksteam kwam tot vijf aanbevelingen om de druk op de transgenderzorg te verlichten:
- Stimuleer kennis over en integratie van trans personen in de maatschappij; wanneer de integratie toeneemt, zal het aantal personen met minderheidsstress afnemen;
- Bied de juiste zorg aan op de juiste plek; wanneer de brede zorg inclusiever wordt voor trans personen, zal de specialistische zorg-trechter minder snel verstopt raken;
- Zorg voor inclusieve reguliere zorg; wanneer de inclusie toeneemt, zal de zorg in brede zin als passender ervaren worden;
- Vergroot kennis over genderdiversiteit in de zorg; wanneer de kennis toeneemt, zal de zorg in brede zin als passender ervaren worden;
- Draag zorg voor transparante en up-to-date communicatie over de zorgstructuur; zo weten zorgvragers bij wie zij met welke vraag terecht kunnen en waar zij betrouwbare informatie kunnen vinden.
Meer informatie
Het Radboud-onderzoek is onderdeel van de opdracht van ZonMw. De opdracht bestond uit twee onderzoeken: een van de Radboud Universiteit samen met het Radboudumc naar de toename in en verandering van de vraag naar transgenderzorg; en een van onderzoeksbureau SiRM, die de ontwikkeling van de zorgvraag en het aanbod aan transgenderzorg onderzocht. Dit zegt ZonMw over de resultaten van de onderzoeksopdracht.
Hier vindt u het Radboud rapport (zie Meer informatie rechts naast het artikel) en het rapport van SiRM (zie Meer informatie rechts naast het artikel).
Dit is wat onderzoekers Enny Das van de Radboud Universiteit en Chris Verhaak het Radboudumc er zelf van zeggen.
ZonMw
ZonMw wil met kennis en verbinding de transgenderzorg verbeteren en beter aanpassen aan de maatschappelijke ontwikkelingen. ZonMw faciliteert onderzoek, signaleert ontbrekende kennis en verbindt partijen binnen het transgenderzorg onderzoeksveld waardoor kennisdeling en structurele samenwerking mogelijk zijn.
SiRM
SiRM is een strategisch adviesbureau met als doel betere zorg, die toegankelijk en betaalbaar blijft.
-
Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.
