Vijf vragen over endometriose beantwoord door hoogleraar gynaecologie en verloskunde Annemiek Nap

Endometriose is een veelvoorkomende ziekte bij vrouwen. Annemiek Nap, hoogleraar Gynaecologie en Verloskunde, en gespecialiseerd in endometriose, beantwoordt vijf vragen over deze aandoening.

1.    Wat is endometriose?

We spreken van endometriose als weefsel dat lijkt op het slijmvlies dat de binnenkant van de baarmoeder bekleedt (endometrium), ook op plaatsen buiten de baarmoeder voorkomt. Dat kan in de buikholte zijn, bijvoorbeeld op het buikvlies, op en in de eierstokken, maar ook op en in de darm en op en in de blaas. Daarnaast zien we endometriose in littekens na een keizersnede, of in de navel na een kijkoperatie. En meer zeldzaam komt het ook voor in de borstholte.

2.    Hoe kom je eraan en wat zijn de symptomen?

Daar zijn verschillende theorieën over. Een van de theorieën is de zogenoemde retrograde menstruatietheorie. Dat wil zeggen dat een deel van het baarmoederslijmvlies, dat tijdens de menstruatie door het lichaam afgestoten wordt, niet via de vagina naar buiten komt, maar via de eileiders in de vrije buikholte terecht komt. Daar wordt het normaal gesproken opgeruimd door het immuunsysteem. Als dat om welke reden dan ook niet gebeurt, kan endometriose ontstaan. Of je daar als vrouw vervolgens ook last van krijgt hangt af van verschillende factoren. Daarbij spelen hormoongevoeligheid, het optreden van een ontstekingsreactie, genetische aanleg en omgeving een rol. 

We denken dus dat verschillende factoren een rol spelen bij het ontwikkelen van endometriose, namelijk immunologische, hormonale, ontstekings-gerelateerde, genetische en omgevingsfactoren. 

De symptomen zijn:
a.    Hevige buikpijn rond de menstruatie, die later chronisch kan worden
b.    Pijn bij het poepen, bij het plassen en bij het vrijen
c.    Mogelijke onvruchtbaarheid
d.    Cystevorming in de eierstokken

3.    Hoe wordt endometriose ontdekt?

De diagnose wordt gesteld door een echo, een MRI of een kijkoperatie. Door de uiteenlopende symptomen is het vaak moeilijk om de juiste diagnose op het spoor te komen. Het duurt gemiddeld ruim 7 jaar voordat die gesteld wordt! We willen graag dat deze termijn korter wordt. Daarom is er in het Radboudumc een multidisciplinair centrum voor endometriose, waar mensen terecht kunnen voor diagnostiek en behandeling. Samen met de afdeling Eerstelijnsgeneeskunde doen we onderzoek naar hoe we de tijd tot aan de diagnose zo kort mogelijk kunnen maken.

4.    Is er een behandeling tegen?

De klachten van endometriose kunnen met behulp van medicijnen worden onderdrukt. Bijvoorbeeld met hormonen die de activiteit van de endometriosehaarden verminderen, of door middel van pijnstillers.
Als dat niet helpt, of als endometriosehaarden organen in de buikholte dreigen te beschadigen (bijvoorbeeld de darm, de blaas of de urineleiders), kan met behulp van een operatie de endometriose worden verwijderd. Het is belangrijk om te weten dat er tot nu toe geen behandeling is die endometriose geneest. Daar zijn we wereldwijd en ook in het Radboudumc hard naar op zoek. 

5.    Wat kan je als persoon met endometriose zelf doen om minder last van je klachten te hebben?

Zo lang we nog geen definitieve behandeling tegen endometriose hebben, zoeken we in het Radboudumc naar behandelingen die vrouwen zelf kunnen inzetten om hun klachten te verlichten. Vrouwen kunnen bijvoorbeeld zelf hun voeding aanpassen. We starten met een studie waarin we kijken of een ontstekingsremmend dieet een gunstig effect heeft op de klachten, en ook wat dat precies in het lichaam verandert. Ook zien we veelbelovende effecten van cognitieve gedragstherapie, dus psychologische interventie, waarin vrouwen leren zo om te gaan met de klachten dat ze je minder ernstig belemmeren in je functioneren.

Lees het verhaal van Majotte: "Endometriose is knokken tegen een muur van onbegrip" .

Meer over endometriose leest u hier.

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  Nieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen