10 vragen aan vertrekkende cardioloog Angela Maas - ‘Na mijn pensioen gaat mijn strijd zeker nog verder’

Nieuws 10 vragen aan vertrekkende cardioloog Angela Maas

22 april 2022

Op 22 april neemt prof.dr. Angela Maas afscheid van het Radboudumc. Een strijdbare en baanbrekende cardioloog die de cardiologische zorg voor vrouwen op de kaart heeft gezet.

1. Wat zie je als jouw belangrijkste erfenis in je vakgebied?

‘Ik heb bijgedragen aan de (inter)nationale erkenning dat er belangrijke man-vrouwverschillen zijn in veroudering van de kransvaten en de hartspier.
Begin jaren negentig kwam in de vakliteratuur al aan het licht dat er verschillen waren, maar die hadden toen nog geen handen en voeten. Tegelijkertijd kreeg ik vanuit de spreekkamer kritiek van vrouwelijke patiënten wanneer ik ze naar huis stuurde. Zij zeiden: “U geeft me gewoon geen antwoord, u weet gewoon niet wat ik heb.” Dat heeft me toen enorm geprikkeld. Ik dacht: het kan niet zo zijn dat ik de rest van mijn loopbaan onzin zit te verkopen. Ik ben me toen op deze vrouwen gaan focussen.’

2. Dat deed je vast niet alleen?

‘In 1997 werd ik landelijk hoofdonderzoeker van een grote internationale studie van 10.000 vrouwen met hart- en vaatziekten. Naast de hoeveelheid kennis, kreeg ik ook een belangrijk netwerk. Ik leerde onder meer C. Noël Bairey Merz kennen, hoogleraar Cardiologie voor vrouwen aan het Barbra Streisand Women’s Heart Center in Los Angeles, een van de grondleggers van veel grote veranderingen binnen de cardiologische zorg voor vrouwen. Zij is een belangrijk initiator in de diagnostiek van coronaire vaatspasmen bij vrouwen, dat wij nu ook in het Radboudumc toepassen. Deze vaatspasmen, coronaire vasculaire disfunctie, is een belangrijke oorzaak van pijn op de borst bij vrouwen tussen de 40 en de 70. Ze werden ‘de moeilijke vrouwen’ genoemd, met klachten waar we geen kant mee op konden.
In 2003 heb ik besloten om mijn mannelijke patiënten vaarwel te zeggen en louter vrouwenspreekuren te doen.’

3. Waar richtte je je bij deze vrouwen op?

‘In mijn spreekuren keek ik niet alleen naar de overeenkomsten, maar ook naar de onderlinge verschillen: waarom is de ene vrouw anders dan de andere? Daarmee kwamen ook de zogeheten vrouwspecifieke risicovariabelen in beeld, zoals migraine op jonge leeftijd, wat een risicofactor is voor hart- en vaatziekten. Of hoge bloeddruk in de zwangerschap. Allerlei onderzoeken kwamen van de grond die te maken hebben met specifieke vrouwenproblemen.
Hierdoor, én door veel andere internationale onderzoeken waarbij we veel samenwerkten – we hebben vorig jaar zelfs een groot artikel in The Lancet gepubliceerd, samen met zeventien andere vrouwelijke cardiologen – begrijpen we nu steeds meer van die man-vrouwverschillen: wat zijn de aanvliegroutes voor de juiste diagnose, wat zijn de verschillen in behandeling?’

4. Wat deden de nieuwe bevindingen met patiënten die eerst niet waren gediagnosticeerd?

‘Veel vrouwen liepen vaak jarenlang rond met onbegrepen klachten. Vrouwen die daardoor vaak hun baan zijn verloren, uit het arbeidsproces zijn geraakt!
En op hun beurt had dat ook weer consequenties voor de rest van hun leven. Én hun gezondheid. Wanneer ze uiteindelijk onze diagnose kregen, gaf dat begrijpelijkerwijs heel veel emotie.’

5. Gelden de man-vrouwverschillen op meer gezondheidsterreinen?

‘In mijn vakgebied hebben we vrouwen altijd langs die mannelijke meetlat gelegd. Dat deed geen recht aan hun problemen. En nu nog steeds zijn er veel vakgebieden waar slagen te maken zijn. Richtlijnen zijn nog steeds overwegend op de mannelijke patiënt geschreven.
Op maatschappelijk gebied speelt dat armoede en een slechte sociaaleconomische positie zeer grote factoren in gezondheid en ziekte zijn. Hierbij geldt dat de financiële positie van vrouwen helaas altijd nog minder is dan die van mannen. Dat zag ik ook in mijn spreekkamer: bij onvoldoende financiële armslag heb je een hoger risico op hart- en vaatziekten. Dat is onrechtvaardig, en daar is nog een wereld te winnen.’

6. Zie jij daar een rol voor jou?

‘Ja, ik vind het echt belangrijk dat er wat dit betreft een maatschappelijke omslag komt. Daarom ben ik met een team bezig om dit onderwerp in Brussel op de kaart te krijgen bij Europese politici. Met concrete én eenvoudig te realiseren actieplannen willen we gezondheidsveranderingen voor vrouwen bewerkstelligen.
Een voorbeeld is het zelf meten van bloeddruk. Aangezien de meest dodelijke risicofactor bij vrouwen hoge bloeddruk is, plus het feit dat vrouwen hierbij aantoonbaar slechter worden behandeld dan mannen, willen we vrouwen meer betrekken bij het bewaken ervan. We willen dat zij – vóórdat ze patiënt worden – die bewustwording krijgen en hun verantwoordelijkheid kunnen nemen. Al is het maar door met de hele straat of het buurthuis een bloeddrukmeter te kopen. En daar hebben we Brussel voor nodig.’

7. Zijn er nog meer zaken om voor te strijden?

‘Het breekijzerwerk voor betere cardiologische zorg voor vrouwen is gedaan. Wel zie ik dat het lastig is om deze bevindingen door te laten sijpelen naar de praktijk. Goede zorg bestaat immers uit een hele keten: apothekers, paramedici, bedrijfsartsen, huisartsen en mijn eigen beroepsgroep… Ik zie daar nog wel wat kennisachterstand, en daarmee zie ik een taak om onze inzichten breder te verspreiden.’

8. Strijdbaar voorwaarts dus?

‘Ja, ik heb hier nou eenmaal een passie voor. En een passie kieper je niet in één keer overboord. Ik zal misschien niet meer vóór op de barricade staan, maar jong talent vooruitduwen kan altijd. Ik blijf onderzoekers steunen en zit nog in genoeg commissies en in het onderzoeksfonds Hart voor Vrouwen om het thema vooruit te helpen. Daar blijf ik nauw bij betrokken.’

9. Hoe kijk je terug op Radboudumc?

‘Dit is misschien wel het fijnste ziekenhuis waar ik heb mogen werken: vooruitstrevend, innovatief, modern – en ondanks de bureaucratie, dat in elk groot instituut zit – heel open minded. En vol mogelijkheden om jezelf te ontwikkelen. Ik heb me hier als een vis in het water gevoeld.
Ik wil iedereen bedanken voor de hartelijkheid die ik heb ervaren.’

10. Wie of wat ga je missen?

‘Ondanks dat ik weet dat voor mij de innovatie niet meer in de spreekkamer zit, maar juist erbuiten, zal ik mijn patiënten missen.’

Angela Maas neemt op 22 april 2022 van het Radboudumc, met het symposium Crossing Borders in Women’s health. Hier spreekt hoogleraar Sabine Oertelt-Prigione van Eerstelijnsgeneeskunde over het belang van sekse en gender in de geneeskunde. Angela Maas vindt het geweldig dat prof. C. Noël Bairey Merz, hoogleraar cardiologie in Los Angeles, is overgevlogen als keynote speaker. 'Ik verheug me daar erg op.’