Met vereende inspanning kán tuberculose over dertig jaar de wereld uit zijn Coronacrisis en oorlog in Oekraïne bemoeilijken bestrijding

Sinds 2020 nam het aantal sterfgevallen door tuberculose voor het eerst in een decennium toe. De coronapandemie is de oorzaak: minder mensen hadden op tijd toegang tot de juiste zorg. Een inhaalslag is nodig. Maar ook om de oorlog in Oekraïne maken tuberculosespecialisten zich zorgen. ‘De kans is groot dat het aantal patiënten gaat toenemen.’ 

Tuberculose is na corona de meest dodelijke infectieziekte. Ieder jaar sterven er 1,4 miljoen mensen aan. In 2020 stierven zelfs 2,4 miljoen. Dit was het gevolg van de coronapandemie. Die zorgt er enerzijds voor dat patiënten zorg mijden, anderzijds verdringt de zorg voor COVID-19-patiënten veel andere zorg. Wereldwijd komen er jaarlijks negen tot tien miljoen tbc-patiënten bij, voor het overgrote deel in arme landen. Maar liefst twintig procent van de wereldbevolking is drager van de bacterie. Dat betekent niet dat ze ziek of besmettelijk zijn, maar wel dat ze risico op ziekte lopen. 

Wereld Tuberculosedag

Vandaag, Wereld Tuberculosedag, roepen tuberculose-experts op tot meer aandacht voor de ziekte. Reinout van Crevel, hoogleraar Global Health and Infectious Diseases van het Radboudumc: ‘In 2020 werd er wereldwijd 900 miljoen dollar (818 miljoen euro) geïnvesteerd in al het tuberculoseonderzoek samen. En voor COVID-19 maar liefst 53 miljard dollar (48 miljard euro), alleen maar aan de ontwikkeling van vaccins! Dat verschil is gigantisch. Er is nu vreselijk veel te doen, door COVID zijn we teruggeworpen in de strijd tegen tuberculose.’ 

De grootste uitdagingen liggen wat betreft Van Crevel op het vlak van preventie, diagnostiek en toegang tot de zorg. ‘Uiteindelijk willen we de ziekte natuurlijk de wereld uit krijgen. Maar dat begint met de diagnose op tijd stellen en mensen betere toegang tot de zorg bieden. Dat verkleint ook de kans op antibioticaresistentie, een steeds groter wordend probleem.’ 

Longarts Martin Boeree is hoogleraar tuberculose van het Radboudumc en hoofd van het tuberculose sanatorium in Dekkerswald Radboudumc. Hij benadrukt het belang van een betere en kortere behandeling. Daarnaast beaamt hij de zorgen die leven rondom antibioticaresistentie. In het samenwerkingsverband UNITE4TB probeert hij als projectleider nieuwe combinaties van medicijnen als succesvolle behandeling te realiseren. 

Veel tuberculosepatiënten in Oekraïne

Boeree spreekt daarnaast zijn zorgen uit om de oorlog in Oekraïne. ‘Oekraïne is één van de landen in Europa waar tuberculose het meest rondgaat. Ongeveer 70 per 100.000 inwoners. Dat zijn andere cijfers dan we in Afrika zien, maar het is wel tien keer zoveel als in Nederland. Het wordt steeds moeilijker deze patiënten in hun thuisland van zorg te voorzien. Hoe dit verder gaat, weten we niet.’

Een bijkomend probleem is dat in Oekraïne relatief veel patiënten antibioticaresistent zijn en geen baat hebben bij de reguliere behandeling. ‘Goede zorg is voor deze patiënten onontbeerlijk. Samen met Europese collega’s onderzoeken we op welke manier we deze patiënten kunnen helpen.’

Nijmegen als hotspot in strijd tegen tuberculose

Het Radboudumc vormt 24 en 25 maart de thuisbasis voor een internationale tweedaagse cursus over tuberculose en aanverwante bacteriële infecties, georganiseerd door Van Crevel en Jakko van Ingen van de afdeling Medische Microbiologie. Eén van de sprekers is Christoph Lange, internationaal expert en voorzitter van het belangrijkste Duitse tuberculosecentrum: ‘Het Radboudumc behoort tot de belangrijkste onderzoeks- en zorgcentra ter wereld waar het tuberculose betreft, op zowel het gebied van oorzaak, preventie, diagnostiek als behandeling van de aandoening.’

Van Crevel: ‘Deze conferentie houden we niet voor niets in Nijmegen. In Nederland zijn wij hét centrum voor onderzoek naar en zorg voor patiënten met tuberculose. Patiënten uit het hele land komen naar ons. We hebben momenteel ruim 25 promovendi die onderzoek doen naar verschillende aspecten van de ziekte, verdeeld over vier afdelingen: Apotheek, Interne Geneeskunde, Medische Microbiologie en Longziekten. Zo vergroten we onze kennis.’

Tuberculose de wereld uit in 2050?

Gevraagd naar de belangrijkste stappen die gezet moeten worden, benadrukken beide experts de toegang tot de juiste zorg, maar ook beter begrip. Van Crevel: ‘Ik wil de ziekte nog beter begrijpen. Want wie wordt er wel ziek van tuberculose en wie niet? Waarom is de één besmettelijker dan de ander? Daar valt nog veel te leren.’

Boeree: ‘Mijn stelling is: het moet mogelijk zijn om in 2050 tuberculose de wereld uit te hebben. Maar dat vergt vereende krachten en geld. Tuberculose is een armoede-ziekte. Neem de armoede weg, en de ziekte zal afnemen. Dat klinkt logisch, en dat is het ook. Maar dan moet er wel iets gebeuren.’

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  Nieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen