Computer bepaalt de juiste dosering antibiotica voor patiënten op de IC Verdediging proefschrift Eveline Wallenburg op 29 augustus om 14.30 uur

Eén derde van de patiënten met een infectie op de intensive care overlijdt. Antibiotica zijn daarom cruciaal, maar is de toepassing wel optimaal bij deze groep patiënten? Eveline Wallenburg van het Radboudumc toont in haar proefschrift aan dat intensive-carepatiënten vaak de verkeerde dosering antibiotica krijgen. Ze ontwikkelde computermodellen die de juiste dosering bepalen. 

Infecties met bacteriën zijn een groot probleem bij intensive-carepatiënten. Maar liefst 30% van deze patiënten overlijdt. Daarom zijn antibiotica van enorm belang op de intensive care. Maar patiënten moeten natuurlijk wel de juiste dosering ontvangen. Een te lage dosering bestrijdt de infectie onvoldoende, terwijl een te hoge dosering gevaarlijke bijwerkingen kan hebben. Het probleem is dat de standaarddoseringen zijn gebaseerd op onderzoek bij gezonde vrijwilligers, of patiënten die niet op de intensive care zijn opgenomen. Promovenda Eveline Wallenburg: ‘Intensive-carepatiënten zijn daarmee niet te vergelijken. Zo werken de nieren van deze patiënten vaak minder goed of juist te snel.’ De nieren spelen een grote rol in het verwijderen van medicijnen uit het lichaam via de urine. Daarom heeft een verandering in nierfunctie grote invloed op de bloedspiegels van medicijnen, waaronder verschillende antibiotica. Wellicht hebben intensive-carepatiënten dus aangepaste doseringen nodig om de veiligheid en effectiviteit te waarborgen. 

Standaarddosering te laag

Het onderzoek in Wallenburg’s proefschrift is gericht op het verbeteren van de dosering van drie veelgebruikte antibiotica op de intensive care. Hiervoor bepaalde ze bloedspiegels van deze antibiotica bij patiënten gedurende hun opname op de intensive care. Ook verzamelde ze andere informatie, zoals leeftijd, geslacht en nierfunctie. Wallenburg combineerde al deze gegevens in computermodellen. Hieruit bleek dat de standaarddosering van twee van de onderzochte antibiotica vaak te laag was, vooral bij patiënten met te snel werkende nieren. ‘We zagen bijvoorbeeld dat met de standaarddosering slechts een paar procent van de patiënten voldoende hoge bloedspiegels van een antibioticum had,’ zegt Wallenburg. ‘Deze patiënten zouden dus een veel hogere dosering moeten krijgen. Het model geeft op basis van een aantal gegevens van de patiënt ook een advies over de juiste dosering.’

Software voor de juiste dosering

De modellen worden nu verwerkt in software die geschikt is voor gebruik in de dagelijkse praktijk. Is het meten van bloedspiegels in de toekomst dan niet meer nodig? Wallenburg: ‘Meten is ook belangrijk, zeker bij patiënten die bijvoorbeeld een heel slechte of juist zeer snelle nierfunctie hebben. Ook bij patiënten die aan de nierdialyse liggen zijn de bloedspiegels moeilijk te voorspellen en moeten we dus meten. Bij een niet al te afwijkende nierfunctie zijn onze modellen echter wel al voldoende nauwkeurig voor gebruik in de praktijk.’

Krachten bundelen

‘Eveline heeft een heel belangrijk fundament gelegd voor toekomstig onderzoek naar de optimale dosering van antibiotica’, zegt Roger Brüggemann, copromotor en leider van het onderzoek. Hij vertelt over de vervolgstappen: ‘Ten eerste gaan we bepalen of de bloedspiegels van antibiotica die als effectief worden beschouwd dat ook echt zijn. Deze spiegels zijn ooit bepaald bij proefdieren, laboratoriumonderzoek of hele kleine groepen patiënten. Het is de vraag of deze wel nauwkeurig genoeg zijn.’ Hiervoor verzamelen Brüggemann en zijn collega’s gegevens van grote groepen patiënten uit meerdere ziekenhuizen in binnen- en buitenland. ‘Ten tweede kijken we naar toepassing van antibiotica op de plek van infectie.’ Infecties zijn soms slechts in één orgaan aanwezig, bijvoorbeeld in de hersenen, longen of gewrichten. Toediening van antibiotica in de bloedbaan stelt echter het hele lichaam bloot aan deze middelen. Dat zorgt voor veel bijwerkingen. Brüggemann: ‘Daarom onderzoeken we of we antibiotica lokaal kunnen toedienen bij bepaalde infecties.’ Tenslotte zet hij in op verdere samenwerking tussen verschillende disciplines binnen het ziekenhuis: ‘Het onderzoek van Eveline was een heel vruchtbare samenwerking van de apotheek met de intensive care. We betrekken ook microbiologen, infectiologen en immunologen bij het onderzoek. Zij weten alles over de gevoeligheid van bacteriën voor antibiotica en het afweersysteem van de patiënt. Er is zoveel kennis aanwezig en als we onze krachten bundelen gaan we de zorg voor patiënten met infecties nog verder verbeteren.’ 

Meer informatie over deze promotie

Promotie op 29 augustus om 14.30 uur van Eveline Wallenburg. Titel proefschrift: Revisiting antimicrobial therapy in critically ill patients through pharmacometrics (online beschikbaar na 29 augustus). (Co-)promotoren: Prof. dr. D.M. Burger, Dr. R.J.M. Brüggemann, Dr. R. ter Heine en Dr. J.A. Schouten. De verdediging is te volgen via deze livestream.

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  Nieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen