Bewegen heeft positief effect op hersenfunctie parkinson patiënten Onderzoek toont betere verbindingen tussen hersengebieden aan door lichamelijke inspanning

De hersenfunctie van patiënten met de ziekte van Parkinson verbetert door regelmatig te bewegen. Beweging versterkt de verbindingen tussen verschillende hersengebieden en remt het krimpen van de hersenen af. Ook verbeterde het nadenken bij patiënten die gedurende een half jaar drie keer per week 45 minuten fietsen op een hometrainer.

Bij de ziekte van Parkinson sterven dopamine-producerende cellen in de hersenen af. Als gevolg hiervan krijgen patiënten uiteenlopende klachten, variërend van trager bewegen tot aan trillen van een arm of been. In een studie uit 2018 werd aangetoond dat bij patiënten die drie keer per week intensief bewogen op een hometrainer, de symptomen stabiliseerden ten opzichte van een controlegroep die alleen rek- en strekoefeningen uitvoerde. Van beide groepen deelnemers werden ook MRI-scans gemaakt, waarvan de resultaten nu gepubliceerd zijn in Annals of Neurology.

Sterkere verbindingen tussen hersengebieden

Veel mensen met parkinson krijgen moeite met automatische bewegingen zoals lopen. Dit komt doordat het gedeelte van de hersenen dat deze routinematige bewegingen aanstuurt, wordt aangedaan. De onderzoekers zagen op de scans dat bij fysiek actieve patiënten de verbindingen versterkt werden tussen hersengebieden die relatief gespaard waren door parkinson. “Deze hersengebieden krijgen als het ware een sterkere rol in het netwerk van de hersenen. We zien dit als een compensatiestrategie van de hersenen: er wordt gecompenseerd voor het feit dat automatische bewegingen, zoals lopen, moeilijker worden”, aldus Rick Helmich, neuroloog en hoofdonderzoeker.

De hoeveelheid grijze stof in de hersenen stabiliseert

Ook bekeken de onderzoekers de grijze stof van de hersenen, waar de cellichamen van zenuwcellen zich bevinden. Hieruit kwam duidelijk naar voren dat bij de patiënten die zes maanden lang actief op de hometrainer waren, de hoeveelheid grijze stof stabiliseerde. Bij de groep die rek- en strekoefeningen deed, nam deze stof wel af. Helmich: “Deze bevindingen sluiten aan bij eerdere onderzoeken, waaruit naar voren komt dat mensen die actief op iets trainen, meer verbindingen tussen hersencellen ontwikkelen. Met sporten nemen dus niet alleen je spieren toe, maar ook je hersenen.”

Beter kunnen nadenken

Tot slot werden de patiënten die fysiek actief waren, ook beter in nadenken. Martin Johansson, promovendus en eerste auteur van de publicatie, legt uit hoe ze dit konden vaststellen: “We vroegen de deelnemers om verschillende cognitieve taken uit te voeren, waarbij we met oogbewegingen konden meten hoe goed patiënten controle konden uitoefenen over automatische bewegingen. Dit bleek de fysiek actieve groep beter te doen dan de controlegroep: ze verbeterden hun eigen prestatie van een half jaar eerder, voorafgaand aan de training op de hometrainer. Op de MRI-scans zagen we vervolgens dat hoe goed ze hierin waren, rechtstreeks verband hield met hun fitheid, gemeten aan de hand van hun longinhoud. Daaruit bleek: hoe fitter, hoe groter het denkvermogen.”

Sporten is goed voor het brein

De onderzoekers vermoeden dat intensief bewegen de hersenfunctie verbetert doordat het compensatievermogen gestimuleerd wordt, niet doordat de ziekte van Parkinson trager verloopt. Rick Helmich: “We weten dat sporten goed is voor het brein. Voor iedereen, maar zeker ook voor mensen met parkinson. Deze resultaten hebben belangrijke implicaties: bewegen veroorzaakt veranderingen in de hersenen die Parkinson klachten kunnen verminderen. Ik hoop dat mensen met Parkinson dit aangrijpen als een enorme motivatie om meer te bewegen. In deze tijd van lockdown onderstreept het ook het belang van sporten en bewegen.”

Over de publicatie in Annals of Neurology

Aerobic exercise alters brain function and structure in Parkinson's disease a randomized controlled trial  – ME Johansson, IGM Cameron, NM van der Kolk, M De Vries, E Klimars, I Toni, BR Bloem, RC Helmich. DOI: 10.1002/ana.26291.

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  PreventieNieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen