Bestaande behandeling bij te vroeg geboren kinderen is niet altijd nodig Ductus niet behandelen is net zo veilig als wel behandelen

Behandeling van te vroeg geboren kinderen bij wie het bloedvat dat het lichaam voor de geboorte van zuurstof voorziet niet direct vanzelf sluit, is niet standaard nodig. Afwachten tot dit bloedvat, de ductus, vanzelf sluit is net zo veilig, blijkt uit onderzoek gecoördineerd vanuit het Radboudumc. Er zijn zelfs voorzichtige aanwijzingen dat medicatie waardoor de ductus sluit de kans op chronische longschade vergroot. 

Bij te vroeg geboren kinderen sluit de ductus (of ductus Botalli), het bloedvat dat het lichaam van een foetus tijdens de zwangerschap van zuurstof voorziet, vaak niet direct vanzelf. Wereldwijd krijgen deze kinderen na de geboorte veelal het middel ibuprofen, zodat het vat sluit. Dit voorkomt, was jarenlang de heersende gedachte, complicaties zoals een hersenbloeding of een chronische longaandoening. Maar er bestaat al lang onzekerheid of de open ductus behandeld moet worden door toediening van medicijnen of dat een afwachtend beleid beter is. 

Daarom startte in december 2016 een onderzoek, onder leiding van hoogleraar Neonatologie Willem de Boode, van het Radboudumc. Hieraan deden 273 baby’s mee die bij een zwangerschapsduur van maximaal 28 weken ter wereld waren gekomen. Bij de ene groep werd de ductus met behulp van ibuprofen gesloten, bij de andere groep werd afgewacht tot de ductus vanzelf sloot. De resultaten zijn nu gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift New England Journal of Medicine, in een artikel waarvan promovendus Tim Hundscheid eerste auteur is.

Op deze afbeelding links het hart zonder open ductus, rechts met open ductus. 

Hieruit komt naar voren dat een afwachtend beleid, waarbij de ductus in de loop der tijd vanzelf sluit, net zo veilig is als een beleid waarbij wel behandeld wordt. Uitgangspunt was de kans dat een kind overleeft zonder ernstige complicaties aan de longen of darmen. De Boode, verbonden aan de afdeling Neonatologie van het Radboudumc Amalia kinderziekenhuis: ‘Dit betekent een enorme omwenteling in ons denken over de ductus. Ons dogma verandert.’ 

Is het middel erger dan de kwaal? 

Dit is niet het enige resultaat. De onderzoekers vonden aanwijzingen dat ibuprofen mogelijk de kans op een chronische longaandoening vergroot. De Boode en collega’s zijn verrast door dit resultaat. ‘We verwachtten aan te tonen dat níet behandelen net zo goed zou zijn als wél behandelen. Maar de resultaten wijzen er zelfs voorzichtig op dat de inzet van ibuprofen nadelige gevolgen kan hebben. Het lijkt erop dat het middel, ibuprofen, erger is dan de kwaal, de open ductus.’ De complicaties die we toeschreven aan de open ductus, zijn tevens bijwerkingen die we ook kennen van ibuprofen. ‘Hoe dit precies zit, willen we met vervolgonderzoek nader uitzoeken’, aldus de neonatoloog.  

We kunnen volgens De Boode nog niet vaststellen dat niet behandelen beter is dan wel behandelen. ‘Er is zeker een selecte groep waarbij behandeling wel noodzakelijk is. We willen nu achterhalen om welke kinderen het dan gaat, en ook welke behandeling het beste is.’ Een mogelijk alternatief voor medicatie is een operatie waarbij door middel van een katheter via de lies een plugje dat de ductus sluit, wordt ingebracht. 

Betrokkenheid van ouders 

Willem de Boode benadrukt het belang van wetenschappelijk onderzoek bij te vroeg geboren kinderen. ‘We hebben nog veel te leren over deze kinderen. Daarom is dit soort onderzoeken zo belangrijk, het vergroot onze kennis.’ In het bijzonder is hij de ouders van kinderen die hebben meegewerkt enorm dankbaar. ‘De meeste ouders waren totaal overrompeld door de vroeggeboorte van hun kindje en de opname op de Intensive Care. Binnen de eerste drie dagen na de geboorte vroegen wij ze of ze wilden meewerken. Ik ben enorm dankbaar dat zoveel van hen wilden bijdragen aan dit onderzoek en ons hun vertrouwen gaven. Zonder hen hadden we deze kennis nooit opgedaan.’ 

Over de publicatie 

Dit artikel is gepubliceerd in New England Journal of Medicine: Expectant Management or Early Ibuprofen for Patent Ductus Arteriosus – T. Hundscheid, W. Onland, E.M.W. Kooi, D.C. Vijlbrief, W.B. de Vries, K.P. Dijkman, A.H. van Kaam, E. Villamor, A.A. Kroon, R. Visser, S.M. Mulder-de Tollenaer, B. De Bisschop, P. Dijk, D. Avino, C. Hocq, A. Zecic, M. Meeus, T. de Baat, F. Derriks, T. Brink Henriksen, K. Jacobsen Kyng, R. Donders, D.H.G.M. Nuytemans, B. van Overmeire, A.L. Mulder, and W.P. de Boode for the BeNeDuctus Trial Investigators. DOI: 10.1056/NEJMoa2207418.

Over het onderzoek 

De BeNeDuctus trial is uitgevoerd binnen het Neonatologie Netwerk Nederland, het N3 Research Netwerk. Doel is het bundelen van kennis en samenwerking op het gebied van onderzoek, richtlijnontwikkeling en kwaliteit ter verbetering van diagnostiek, behandeling en uitkomst van zieke pasgeborenen. Deze studie, waar naast de negen Nederlandse centra met een Neonatale Intensive Care Unit, ook ziekenhuizen uit België en Denemarken aan meededen, is gefinancierd door ZonMw (Nederland) en het KCE (België). Er is nauw samengewerkt met Care4Neo, de vereniging die de belangen van ouders waarvan het kind direct na de geboorte wordt opgenomen in een ziekenhuis behartigt.   

Op de foto: hoogleraar Neonatologie Willem de Boode. 

Dit bericht delen op sociale media? Klik op de deelknop rechts boven in de blauwe balk en kies uit Facebook, Twitter of LinkedIn. 

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  Nieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen