Miljoen Euro voor ontwikkeling van therapie tegen uitzaaiingen van kanker in botten

Onderzoekers van het Radboudumc ontvangen samen met het UMC Utrecht en de Aldo Moro-Universiteit van Bari een subsidie van 850.000 Euro van NWO voor het onderzoeksproject PlatiBone. Twee betrokken bedrijven investeren daarnaast 200.000 Euro. De partners ontwikkelen samen nieuwe medicijnen voor de behandeling van uitzaaiingen van kanker in de botten. Die medicijnen combineren diagnostiek, chemotherapie en bestraling.

Voor uitzaaiingen van kanker in botten bestaan nog relatief weinig effectieve behandelingen. Artsen gebruiken bijvoorbeeld radioactief radium bij prostaatkanker, dat in het lichaam door bot wordt opgenomen en daar straling afgeeft aan bottumoren. Maar recent onderzoek toont aan dat deze straling ook gezond bot kan beschadigen, terwijl slechts een klein aantal patiënten daadwerkelijk goed reageert op deze behandeling. Aangezien steeds meer mensen kanker krijgen en daarmee langer leven, is de behoefte aan effectieve behandeling van botkanker groot.

Combi van chemo en bestraling

Hoofdaanvrager van het PlatiBone project Sander Leeuwenburgh van de afdeling Tandheelkunde werkte al een aantal jaren aan nieuwe medicijnen en biomaterialen gebaseerd op zogenaamde bisfosfonaten. “Dat zijn medicijnen die in het lichaam binden aan calcium en daarom in botten ophopen,” vertelt hij. ”Als je andere stoffen aan het bisfosfonaat koppelt, gaan die ook naar de botten. Samen met een lab in Italië hebben we verbindingen van bisfosfonaten met platina ontwikkeld. Het platina veroorzaakt schade aan het DNA in cellen die snel delen, zoals kankercellen, en werkt daarom als chemotherapie. Dat gebeurt vooral in bot met een hoge metabole activiteit, zoals botkanker.”

Tijdens gesprekken met de afdeling Beeldvorming ontstond het idee om geen gewoon platina, maar radioactief platina te gebruiken. Medeaanvrager Sandra Heskamp legt uit wat de voordelen zijn: “Radioactief platina (Pt-195m) is een gammastraler en dat betekent dat je met een gammacamera een opname van een patiënt kunt maken. Je ziet dan of het medicijn inderdaad in de bottumoren zit. Daarnaast geeft radioactief platina zogenaamde Auger straling af. Dat brengt schade toe aan het DNA van de kankercellen waardoor ze afsterven.”

Multidisciplinair project

Zo ontstond het project PlatiBone, waarin de onderzoekers gaan testen of bisfosfonaten gekoppeld aan radioactief platina inderdaad werken bij botuitzaaiingen van kanker. Leeuwenburgh: “Ik zou zelf niet bedacht hebben dat we radioactief platina kunnen gebruiken als therapie tegen kanker, dus ik vind de samenwerking in dit project geweldig. Dit is een mooi voorbeeld van een multidisciplinair project, waarbij het betrekken van verschillende teams ook echt meerwaarde geeft.”

De eerste chemische verbindingen zijn al gemaakt, samen met de Universiteit van Bari in Italië. De onderzoekers gaan deze medicijnen nu testen op modellen van prostaatkanker en borstkanker, omdat dit kankersoorten zijn die veel voorkomen en vaak uitzaaien naar de botten. Maar ook voor andere soorten uitzaaiingen van kanker in de botten kan deze techniek mogelijk werken. De afdelingen Orthopedie van het Radboudumc en UMC Utrecht denken daarom mee over de klinische toepassingen van de nieuwe medicijnen. Ook zal het UMC Utrecht werken aan de ontwikkeling van nieuwe proefdiermodellen, waarbij bot onder de huid wordt geplaatst, met daarin tumorcellen. Het doel van deze modellen is een snelle ontwikkeling van basaal onderzoek naar klinische toepassingen.  

Versterking

Naast de universitaire centra nemen aan PlatiBone twee bedrijven deel, die werken aan de productie van nucleaire medicijnen: Urenco en NRG. Voor dit project levert Urenco grondstoffen, waar NRG radioactief platina van maakt. Ze optimaliseren de productie en maken het geschikt voor gebruik in patiënten. Heskamp: “Dit project sluit heel mooi aan bij een ander project dat al loopt samen met NRG. In dit Fieldlab project ontwikkelen we samen met andere UMC’s nieuwe radioactieve geneesmiddelen. Hopelijk kunnen beide projecten elkaar versterken en hebben we over een aantal jaar nieuwe medicijnen voor de behandeling van botuitzaaiingen.”

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  Nieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen