Meer onderwijs heeft geen invloed op veroudering van de hersenen

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, zorgt een langere onderwijsduur niet voor een vertraging van de veroudering van de hersenen. Dat schrijven onderzoekers van het Lifebrain-consortium, onder wie Rogier Kievit van het Radboudumc, in een artikel in PNAS.

Alle hersenen krimpen met de leeftijd. De algemeen aanvaarde opvatting is, dat meer onderwijs het tempo van die krimp vertraagt. Het bewijs daarvoor is echter niet doorslaggevend omdat studies de snelheid van verandering in de loop van de tijd niet hebben kunnen volgen. Tot nu toe.

Hersenen krimpen in hetzelfde tempo

Door bundeling van verschillende Europese hersendatabanken van het Lifebrain-consortium, hebben onderzoekers de hersenveranderingen bij individuen gedurende vele jaren kunnen volgen. Hoewel hoger opgeleide mensen iets grotere hersenvolumes hebben dan lager opgeleiden, zagen de onderzoekers dat ook hun hersenen gedurende het hele leven in hetzelfde tempo krimpen. "Dit suggereert dat hoger onderwijs geen invloed heeft op de veroudering van de hersenen", zegt Lars Nyberg van de Universiteit van Umeå in Zweden, eerste auteur van de studie en deel uitmakend van het Lifebrain-consortium.

Gemeten hersenkrimp in de loop van de tijd

De onderzoekers maten de hersenveroudering door het volume te meten van de cortex (de buitenste laag van het brein) en de hippocampus, in MRI-scans van meer dan 2000 deelnemers in de Lifebrain en Britse biobanken. Deze hersengebieden kunnen na verloop van tijd krimpen, als natuurlijk onderdeel van de veroudering. De hersenen van de deelnemers werden gedurende een periode van 11 jaar tot drie keer gescand (een 'longitudinaal' onderzoek), waardoor veranderingen in de tijd in beeld zijn te brengen.

"Dit is wat deze studie zo uniek maakt", zegt Nyberg. "Het is een longitudinale test op grote schaal, met een herhaling in twee andere, onafhankelijke datasets. En het is ook een van de grootste in zijn soort." De onderzoekers vergeleken de krimp van deze gebieden bij mensen die vóór hun dertigste hoger onderwijs hadden genoten en bij mensen zonder hoger onderwijs. De deelnemers varieerden in leeftijd van 29 tot 91 jaar.

Hoger onderwijs is bescheiden gerelateerd aan grotere hersenen

De snelheid van hersenkrimp bij deelnemers met meer en minder opleidingsjaren was dus vergelijkbaar. De onderzoekers ontdekten verder dat degenen met een hoge opleiding in enkele hersenregio’s een iets groter hersenvolume hadden, maar ook in deze regio's was de snelheid van verandering niet gerelateerd aan het opleidingsniveau.

"De studie zegt niet dat onderwijs niet belangrijk is", benadrukt onderzoeker Anders Fjell van de Universiteit van Oslo. “Onderwijs heeft vele voordelen in het leven, maar we kunnen uit deze studie niet zeggen of onderwijs deze voordelen heeft veroorzaakt. Als mensen met een hoge opleiding grotere hersenen hebben, kan dit mogelijk wel het begin vertragen van dementie en andere aandoeningen die samenhangen met een verminderd cognitief functioneren.”

Concluderend zegt Fjell: "Het komt erop neer dat de hersenen van alle mensen uiteindelijk krimpen, maar de snelheid van deze krimp lijkt niet te worden beïnvloed door het aantal jaren dat je op school hebt doorgebracht."

Europese Lifebrain-samenwerking

Rogier Kievit van het Radboudumc en het Donders Institute for Brain, Cognition and Behaviour, die ook aan het onderzoek meedeed, onderschrijft deze punten: “Om echt de impact te begrijpen van uiteenlopende ervaringen op onze hersenontwikkeling, moeten we bestuderen hoe de hersenen veranderen, zowel bij mensen die gezond ouder worden als bij hen bij wie dit niet het geval is. Onze Europese Lifebrain-samenwerking stelt ons in staat om in ongekend detail te bestuderen hoe dit gebeurt. De bevindingen in deze huidige studie tonen opmerkelijk genoeg aan, dat meer onderwijs niet noodzakelijkerwijs leidt tot een langzamere hersenveroudering. In toekomstig onderzoek zullen we verder uitpluizen welke factoren een sleutelrol spelen bij de gezondheid van de hersenen, en hoe we het beste een gezond en onafhankelijk leven kunnen leiden tot op hoge leeftijd.”

Over het Lifebrain-consortium

Lifebrain is een door de EU gefinancierd Horizon 2020-consortium dat gegevens van 6000 onderzoeksdeelnemers uit 11 Europese brain-imaging studies in 7 landen bij elkaar brengt. Het project wil enkele van de grootste longitudinale Europese onderzoeken naar leeftijdsverschillen in hersenen en cognitie bij elkaar brengen, vollediger gebruiken, en deze gegevens harmoniseren en verrijken.

­­­­­­­­

Publicatie in PNAS: Educational attainment does not influence brain aging - Lars Nyberg, Fredrik Magnussen, Anders Lundquist, William Baaré, David Bartrés-Faz, Lars Bertram, C. J. Boraxbekk, Andreas M. Brandmaier, Christian A. Drevon, Klaus Ebmeier, Paolo Ghisletta, Richard N. Henson, Carme Junqué, Rogier Kievit, Maike Kleemeyer, Ethan Knights, Simone Kühn, Ulman Lindenberger, Brenda W. J. H. Penninx, Sara Pudas, Øystein Sørensen, Lídia Vaqué-Alcázar, Kristine B. Walhovd, and Anders M. Fjell

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  Nieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen