Dirk Lefeber ontvangt NWO Vici-subsidie voor onderzoek naar suikermetabolisme

Nieuws Dirk Lefeber ontvangt NWO Vici-subsidie voor onderzoek naar suikermetabolisme

4 maart 2021

Dirk Lefeber, hoogleraar Glycosyleringsziekten in de Neurologie van het Radboudumc, ontvangt een Vici-beurs ter waarde van 1,5 miljoen euro. Hiermee gaat hij onderzoek doen naar het suikermetabolisme. Dit proces zou hetzelfde moeten zijn in ons hele lichaam, maar volgens Lefeber verloopt dit anders in hersenen en spieren. Door nieuwe ontwikkelingen in de stamcelbiologie kan hij nu het suikermetabolisme onderzoeken in spier- en hersenmodellen van patiënten met een ziekte in dit proces, zodat zij veel gerichter behandeld kunnen worden.

Glucose is bekend als brandstof. In de mens kennen we echter nog zeker negen andere suikers, zoals mannose en siaalzuur, die ingebouwd worden in eiwitten. We noemen dat glycosylering. Afwijkingen in de glycosylering worden gevonden bij allerlei ziekten. Het suikermetabolisme wordt veel gebruikt om deze afwijkingen te herstellen om zo nieuwe behandelingen op te sporen. Maar kennen we de mechanismen daarvoor wel voldoende? Volgens Lefeber niet.

Hij ontdekte dat de suiker siaalzuur in de hersenen waarschijnlijk inderdaad gebruikt wordt voor glycosylering van eiwitten, maar in spieren afgebroken wordt als bron van energie. Hij ontwikkelde technologie om het volledige suikermetabolisme in kaart te brengen. In het huidige project zal hij deze technologie combineren met nieuwe ontwikkelingen in de stamcelbiologie. Hij zal stamcellen van patiënten met een ernstige erfelijke ziekte in het metabolisme van siaalzuur omzetten naar spier- en hersencellen om deze mechanismen volledig bloot te leggen. Dirk Lefeber: “Met die kennis kunnen we chemische en genetische technieken inzetten om deze patiënten heel gericht te behandelen.”

Expertisecentrum Defecten in de Glycosylering

Dirk Lefeber (Elst, 1974) bestudeert de mechanismen van eiwitglycosylering door onderzoek bij erfelijke ziekten. Glycosylering is een belangrijk proces in ons lichaam waarbij suikers gekoppeld worden aan een eiwit. Ongeveer de helft van alle menselijke eiwitten functioneert pas nadat ze zijn voorzien van de juiste suikers. Als er iets mis gaat in dit proces, kan dat ernstige gevolgen hebben. Zo wordt een groep erfelijke spierziekten veroorzaakt door een fout in de glycosylering. Omdat we de biologische mechanismen nog slecht kennen, is behandeling meestal geen optie.

Om hier meer inzicht in te krijgen onderzoekt Dirk Lefeber patiënten met een erfelijke ziekte. Hij ontrafelde al diverse nieuwe moleculaire routes in het suikermetabolisme, bijvoorbeeld voor inbouw van suikers in de spier. Het begrijpen van dergelijke processen heeft al geleid tot verbeterde diagnostiek en nieuwe behandelingen voor patiënten. Ook is hij leider van het Radboudumc Expertisecentrum Defecten in de Glycosylering en het Radboud Consortium for Glycoscience.

Over de Vici-beurs

Vici is één van de grootste persoonsgebonden wetenschappelijke premies van Nederland en is gericht op gevorderde onderzoekers. Zij ontvangen ieder 1,5 miljoen euro van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Met deze Vici-beurs kunnen ze de komende vijf jaar een vernieuwende onderzoekslijn ontwikkelen op het terrein van medisch onderzoek en zorginnovatie en een eigen onderzoeksgroep opbouwen. Als gevolg van de hack van NWO, kunnen NWO en ZonMw nu alleen de laureaten bekend maken die bij ZonMw hebben ingediend. Het is nog onbekend wanneer de aanvragers die bij NWO hebben ingediend, geïnformeerd zullen worden over hun Vici-voorstel.