Minister Van Engelshoven brengt online bezoek aan Radboudumc In gesprek met COVID-19-onderzoekers

15 mei 2020

Minister Ingrid van Engelshoven van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap bracht donderdag 14 mei een online bezoek aan het Radboudumc en de Radboud Universiteit. Vier Radboudumc-onderzoekers praatten haar bij over recente inzichten in onderzoek naar COVID-19, en wisselden met haar van gedachten. Minister Van Engelshoven: ‘Juist nu heeft de samenleving behoefte aan perspectief, en dat geven jullie. Daar ben ik dankbaar voor.’

Het is een ontmoeting vanuit een ruimte in het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, vanuit de studio in het Radboudumc, en vanuit diverse zolderkamers, onder meer die van voorzitter van het College van Bestuur van de Radboud Universiteit Daniël Wigboldus. Hij heet de minister en alle deelnemers welkom.
Na enkele ervaringen van studenten en universitair docenten van de Radboud Universiteit over het effect van de coronacrisis op de wetenschap, wordt de minister bijgepraat over COVID-19-gerelateerd onderzoek door vier Radboudumc-onderzoekers.

Maar eerst vertelt decaan en vicevoorzitter van de Raad van Bestuur van het Radboudumc Jan Smit dat er in het Radboudumc momenteel 57 verschillende onderzoeken (in breed spectrum) lopen naar COVID-19. 'We hebben als missie ‘a significant impact on healthcare’, en in meerdere opzichten ís dat nu ook zo. Ik ben heel trots op onze klinische onderzoekers en op iedereen die volop helpt met zandzakken sjouwen bij deze dijkdoorbraak. We zijn er ook trots op dat we kunnen bijdragen aan het deltaplan voor de toekomst, voor patiënten en de maatschappij.’
Aan het woord komen internist-infectioloog Frank van de Veerdonk, prof. dr. Mihai Netea, prof. dr. Carolina de Weerth en mensgericht ontwerper bij Radboudumc REshape Center Robin Hooijer.

Ontstekingsremmer

Internist-infectioloog Frank van de Veerdonk: ‘We deden al onderzoek naar de griep en onderliggende mechanismen en waarom gezonde met name jonge mensen ernstig ziek konden worden. Toen COVID-19 kwam, vermoedden we dat dat wel gelijkenis zou hebben met de griep. Maar COVID-19 manifesteerde zich compleet anders. We zien nu dat de bloedvaten lek worden gemaakt, en daarnaast de problemen door vaatlekkage kunnen verergeren door de ontstekingsfase; omdat deze de bloedvaten nog gevoeliger maken voor lekkage. Dat zorgt voor nog meer belasting en schade in de longen. Ontstekingsremmers kunnen dus mogelijk dempend werken. We doen nu ons best om de meest optimale medicijnen voor dit stadium te selecteren. Dat doen we met een middel tegen het zogenoemde kallikreine-kinine-systeem.’
Minister Van Engelshoven: 'Is dit middel al een bestaande therapie?'
Frank van de Veerdonk: ‘Ja, het is ontwikkeld voor een zeldzame ziekte (hereditair angio-edeem). We hebben het nu op een aantal COVID-19-patiënten toe kunnen passen. Het onderzoek voor deze behandeling ligt nu onder peer review.’

BCG-vaccin

Vervolgens komt het grote internationale onderzoek van prof. dr. Mihai Netea, hoogleraar Experimentele Interne Geneeskunde aan bod, een onderzoek naar het verminderen van de ernst van de ziekteverschijnselen. Mihai Netea: ‘Samen met collega’s in Nijmegen en in Utrecht voeren we een grootschalig onderzoek uit naar de effectiviteit van het BCG-vaccin, een al lang bestaand vaccin dat wordt gebruikt om tuberculose te voorkomen, bij de behandeling van coronapatiënten. Het is vaker zo dat vaccins ook enige bescherming tegen andere infecties kunnen bieden. Zo is er een studie uit Zweden (1927-1931) waarin 20.000 kinderen een BCG-vaccinatie kregen en waarbij de sterfte daalde van 11 naar 4 procent. Dat kwam niet alleen doordat kinderen geen tuberculose kregen, maar ook omdat ze bijvoorbeeld ook minder ernstige luchtweginfecties kregen.’
Andere onderzoeken wijzen ook op een beschermend effect van het BCG-vaccin bij volwassenen. ‘Mede daarom zijn we vorig jaar al met een studie gestart waarin we het effect van BCG bij ouderen meten. Inmiddels hebben we specifieke COVID-19-studies in gang gezet, waaronder drie studies bij ouderen en gezondheidsmedewerkers samen met het UMC Utrecht.’
Minister van Engelshoven vraagt daarop hoe lang het duurt voordat er resultaten zijn. Mihai Netea: ‘Van twee studies die vorig jaar zijn ingezet, verwachten we over een tot anderhalve maand resultaten. Met de grote studies die we doen met de UMC Utrecht en Australië duurt dat nog wel drie tot zes maanden.’

Effect op baby’s

Prof. dr. Carolina de Weerth, hoogleraar Psychobiologie, praat de minister vervolgens bij over haar COPE-study. ‘De eerste generatie na COVID-19 wordt nu geboren. Met een interdisciplinaire studie - in samenwerking met de Universiteit Tilburg en internationale partners - onderzoeken we welke invloed COVID-19 heeft op deze generatie. We doen onderzoek bij ouders voor de conceptie, maar ook tijdens de zwangerschap, en onderzoeken baby’s in de eerste zes maanden na de geboorte, dat is immers een periode die een enorme stempel drukt op de rest van je fysieke en mentale gezondheid in je verdere leven. Want wat doen bijvoorbeeld (financiële) zorgen of stress door COVID-19 van ouders met een kind? Hebben ouders juist minder aandacht voor hun baby omdat ze zich zorgen maken? Zijn ze voorzichtiger met vaccinaties? Welk effect heeft deze periode op de borstvoedingsperiode? 2200 mensen uit heel Nederland hebben intussen een vragenlijst ingevuld.’
Minister Van Engelshoven: ‘Zijn er tussen die bevraagde ouders ook patiënten met COVID-19-besmetting?’
Carolina de Weerth: ‘Dat weten we nu nog niet, maar dat wordt snel duidelijk; die gegevens zijn hun wel gevraagd.’

Face shields

Hierna toont Robin Hooijer, mensgericht ontwerper bij Radboudumc REshape Center dit filmpje. Hij laat daarna het face shield zien, waaraan diverse collega’s van verschillende afdelingen - ‘echt in cocreatie’ – hebben gewerkt, vanaf het ontwerp, tot testen en ontwikkeling. Deze face shields beschermen ogen, neus en mond tegen spatten bij hoesten, niezen en handelingen met hoog spatrisico bij coronapatiënten. ‘Ook zorgverleners hebben een belangrijke bijdrage geleverd, er waren natuurlijk medische en hygiënische eisen, maar ook wensen voor gebruikscomfort.’
Minister Van Engelshoven: ‘Ik ging laatst een lab in en moest volledig in beschermende kleding. Dan merk je pas hoe zwaar het is. Al na een half uur. De mondmaskers hebben impact op je ademhaling, en je raakt snel vermoeid. Mooi dat jullie met dit soort ontwikkelingen ook bijdragen aan werkgemak, en bewegingsvrijheid.’

Slotwoord van de minister

In haar slotwoord zegt de minister dat de Radboud Universiteit en het Radboudumc ongelooflijke prestaties leveren. Werken in de frontlinie van het umc is ongelooflijk zwaar. ‘Alles wat je kunt doen om hun werk te verlichten is mooi. Wat jullie vandaag hebben laten zien geeft een mooie kijk op wat er nu gebeurt.’ Ze vervolgt: ‘In al deze omstandigheden leren we veel in korte tijd. Digitalisering, over het belang van contactonderwijs, over de samenwerking van disciplines, en de waarde van open science. Juist nu heeft de samenleving behoefte aan perspectief, en dat geven jullie. Daar ben ik dankbaar voor. En het motiveert me nog meer, ook voor toekomst, dat investeren in wetenschap essentieel is.’
Dan sluit de minister af: ‘Heel veel dank voor het oplossen van problemen in de samenleving. Houd vol en houd moed, we gaan betere tijden tegemoet.’

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  Nieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen