EN
DE
Nieuws
Opiaten-epidemie deel van de Nationale Wetenschapsagenda
12 juni 2019
TAPTOE
Het onderzoek naar het gebruik van opiaten vindt plaats binnen een nieuw consortium waarin de Universiteiten van Utrecht en Leiden en het Radboudumc en het CWZ nauw samenwerken met anesthesiologen, psychiaters, apothekers, internisten, huisartsen en verslavingsartsen van organisaties in het hele land. Het project kreeg de naam TAPTOE: Tackling And Preventing The Opioid Epidemic en ontvangt een subsidie van NWO van 1,8 miljoen euro voor een periode van vijf jaar. Het onderzoek behoort tot een van de 17 voorstellen die in de eerste ronde van de Nationale Wetenschapsagenda zijn gehonoreerd.
Onderzoeksvragen
Vier promovendi zullen de TAPTOE-projecten gaan uitvoeren. Het onderzoek richt zich met 15 deelprojecten op het gehele traject van het voorschrijven van opiaten tot het langdurig gebruik. “Een deel hiervan is ons lopende epidemiologische onderzoek, waarin we het problematische gebruik van pijnstillers in kaart brengen” zegt Kees Kramers. “Daarnaast hebben we aandacht voor het verbeteren van de peri-operatieve zorg, zodat mensen niet blijven hangen in pijnstillers. We waren in het Radboudumc en CWZ al bezig om beter zicht te krijgen op de ernst van het probleem, hoe mensen in de problemen komen en hoeveel last ze er in het dagelijks leven van hebben.”
In het project zal er ook aandacht zijn voor de wisselwerking tussen het medisch en illegale circuit en particuliere aankopen via bijvoorbeeld het dark web. In de VS koopt een deel van de patiënten die ooit een opiaat op recept kreeg het vervolgens via het illegale circuit. De mate waarin dit in Nederland gebeurt is nog onbekend. Tenslotte zal het consortium strategieën onderzoeken om het gebruik van opiaten in de medische wereld te beperken. Deze strategieën richten zich op alternatieve behandelingen bij acute pijn, op de organisatie van de dagelijkse praktijk bij het starten en herhalen van opiaten en op de behandeling van patiënten die reeds afhankelijkheid van opiaten hebben ontwikkeld.
‘Uiteindelijk is er ook nog een groep die al een verslaving aan opioiden heeft ontwikkeld en ermee worstelt hoe hier vanaf te komen’ zegt Schellekens. ‘Voor die groep hebben we reeds een eerste stap in hun behandelprogramma ontwikkeld, maar met dit onderzoek kunnen we dat doorontwikkelen om nog meer mensen met pijn en een opioidverslaving te kunnen helpen.’
Opiaatprobleem zoals in de VS voorkomen
Het consortium heeft als doel te voorkomen dat in Nederland een vergelijkbaar opiaatprobleem ontstaat als in de Verenigde Staten. “Heeft één op de dertig Nederlanders het afgelopen jaar een opiaat voorgeschreven gekregen, in de VS was dat 4 á 5 keer zoveel”, aldus Bouvy. “Twintig jaar geleden namen de cijfers daar een vlucht, destijds werd vooral door farmaceutische bedrijven nog gezegd dat de middelen niet verslavend zijn wanneer ze worden gebruikt als pijnstiller. Sinds tien jaar stijgt het gebruik ook in Nederland. Inmiddels weten we dat opiaten ook als pijnstiller wel degelijk verslavend kunnen zijn.” Vroeger werden opiaten gereserveerd voor enstige pijn, maar de afgelopen jaren werden ze steeds vaker voorgeschreven voor relatief milde pijn zoals na het behandelen van een fractuur met gips of het optreden van pijn na een sportongeval in het weekend.
Samenwerkende partijen
Het onderzoek is gestart in het Radboudumc en CWZ en wordt inmiddels omarmd door een consortium bestaande uit een groot aantal maatschappelijke partijen waaronder beleidsmakers (CBG en ZIN), onderzoeksinstituten (Nijmegen Institute for Scientist Practitioners (NISPA), SIR, NIVEL en Trimbos instituut), ziekenhuizen (CWZ, Maartenskliniek en UMC’s), beroepsorganisaties (KNMP en NHG) en patiëntenverenigingen (Zorgbelang en het Zwarte Gat). Zo kunnen de onderzoeksresultaten gedurende de onderzoeksperiode 2019-2024 direct in de praktijk worden gebracht.
“Deze brede samenwerking is belangrijk,” zegt Kramers. “We doen het onderzoek met het Nijmeegse Expertisecentrum voor Complexe Farmacotherapie (NECF), een samenwerking van de regionale huisartsen, openbare apothekers, en de Sint Maartenskliniek, het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis en het Radboudumc. Samen hebben we een pijnwerkgroep om verstandig met opiaten om te gaan in de regio. Zo kunnen de ziekenhuizen gezamenlijk afspraken maken met de lokale huisartsen en apothekers. Vooral het CWZ heeft een belangrijke bijdrage geleverd om dit project mogelijk te maken. Voorwaarde voor toekenning van het project was dat er eigen financiering van buiten de academische ziekenhuizen moest komen. Het CWZ heeft deze bijdrage geleverd door de gezamenlijke Junior Research Grant in te brengen. Met het NISPA is daarnaast de verslavingszorg goed aangehaakt, zodat ook de patiënten die daar naartoe verwezen worden de zorg kunnen krijgen die ze nodig hebben.”
Een nieuw consortium van wetenschappers, zorginstellingen en farmaceutische bedrijven gaat het gebruik van verslavende pijnstillers in Nederland onderzoeken. Het project is opgenomen in de Nationale Wetenschapsagenda en ontvangt 1,8 miljoen euro van wetenschapsfinancier NWO. Internist-Farmacoloog Kees Kramers en Psychiater Arnt Schellekens coördineren de Nijmeegse bijdrage aan het onderzoek.
TAPTOE
Het onderzoek naar het gebruik van opiaten vindt plaats binnen een nieuw consortium waarin de Universiteiten van Utrecht en Leiden en het Radboudumc en het CWZ nauw samenwerken met anesthesiologen, psychiaters, apothekers, internisten, huisartsen en verslavingsartsen van organisaties in het hele land. Het project kreeg de naam TAPTOE: Tackling And Preventing The Opioid Epidemic en ontvangt een subsidie van NWO van 1,8 miljoen euro voor een periode van vijf jaar. Het onderzoek behoort tot een van de 17 voorstellen die in de eerste ronde van de Nationale Wetenschapsagenda zijn gehonoreerd.
Onderzoeksvragen
Vier promovendi zullen de TAPTOE-projecten gaan uitvoeren. Het onderzoek richt zich met 15 deelprojecten op het gehele traject van het voorschrijven van opiaten tot het langdurig gebruik. “Een deel hiervan is ons lopende epidemiologische onderzoek, waarin we het problematische gebruik van pijnstillers in kaart brengen” zegt Kees Kramers. “Daarnaast hebben we aandacht voor het verbeteren van de peri-operatieve zorg, zodat mensen niet blijven hangen in pijnstillers. We waren in het Radboudumc en CWZ al bezig om beter zicht te krijgen op de ernst van het probleem, hoe mensen in de problemen komen en hoeveel last ze er in het dagelijks leven van hebben.”
In het project zal er ook aandacht zijn voor de wisselwerking tussen het medisch en illegale circuit en particuliere aankopen via bijvoorbeeld het dark web. In de VS koopt een deel van de patiënten die ooit een opiaat op recept kreeg het vervolgens via het illegale circuit. De mate waarin dit in Nederland gebeurt is nog onbekend. Tenslotte zal het consortium strategieën onderzoeken om het gebruik van opiaten in de medische wereld te beperken. Deze strategieën richten zich op alternatieve behandelingen bij acute pijn, op de organisatie van de dagelijkse praktijk bij het starten en herhalen van opiaten en op de behandeling van patiënten die reeds afhankelijkheid van opiaten hebben ontwikkeld.
‘Uiteindelijk is er ook nog een groep die al een verslaving aan opioiden heeft ontwikkeld en ermee worstelt hoe hier vanaf te komen’ zegt Schellekens. ‘Voor die groep hebben we reeds een eerste stap in hun behandelprogramma ontwikkeld, maar met dit onderzoek kunnen we dat doorontwikkelen om nog meer mensen met pijn en een opioidverslaving te kunnen helpen.’
Opiaatprobleem zoals in de VS voorkomen
Het consortium heeft als doel te voorkomen dat in Nederland een vergelijkbaar opiaatprobleem ontstaat als in de Verenigde Staten. “Heeft één op de dertig Nederlanders het afgelopen jaar een opiaat voorgeschreven gekregen, in de VS was dat 4 á 5 keer zoveel”, aldus Bouvy. “Twintig jaar geleden namen de cijfers daar een vlucht, destijds werd vooral door farmaceutische bedrijven nog gezegd dat de middelen niet verslavend zijn wanneer ze worden gebruikt als pijnstiller. Sinds tien jaar stijgt het gebruik ook in Nederland. Inmiddels weten we dat opiaten ook als pijnstiller wel degelijk verslavend kunnen zijn.” Vroeger werden opiaten gereserveerd voor enstige pijn, maar de afgelopen jaren werden ze steeds vaker voorgeschreven voor relatief milde pijn zoals na het behandelen van een fractuur met gips of het optreden van pijn na een sportongeval in het weekend.
Samenwerkende partijen
Het onderzoek is gestart in het Radboudumc en CWZ en wordt inmiddels omarmd door een consortium bestaande uit een groot aantal maatschappelijke partijen waaronder beleidsmakers (CBG en ZIN), onderzoeksinstituten (Nijmegen Institute for Scientist Practitioners (NISPA), SIR, NIVEL en Trimbos instituut), ziekenhuizen (CWZ, Maartenskliniek en UMC’s), beroepsorganisaties (KNMP en NHG) en patiëntenverenigingen (Zorgbelang en het Zwarte Gat). Zo kunnen de onderzoeksresultaten gedurende de onderzoeksperiode 2019-2024 direct in de praktijk worden gebracht.
“Deze brede samenwerking is belangrijk,” zegt Kramers. “We doen het onderzoek met het Nijmeegse Expertisecentrum voor Complexe Farmacotherapie (NECF), een samenwerking van de regionale huisartsen, openbare apothekers, en de Sint Maartenskliniek, het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis en het Radboudumc. Samen hebben we een pijnwerkgroep om verstandig met opiaten om te gaan in de regio. Zo kunnen de ziekenhuizen gezamenlijk afspraken maken met de lokale huisartsen en apothekers. Vooral het CWZ heeft een belangrijke bijdrage geleverd om dit project mogelijk te maken. Voorwaarde voor toekenning van het project was dat er eigen financiering van buiten de academische ziekenhuizen moest komen. Het CWZ heeft deze bijdrage geleverd door de gezamenlijke Junior Research Grant in te brengen. Met het NISPA is daarnaast de verslavingszorg goed aangehaakt, zodat ook de patiënten die daar naartoe verwezen worden de zorg kunnen krijgen die ze nodig hebben.”
-
Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.
Meer nieuws
Vijf vragen over het hiv-virus beantwoord door verpleegkundig specialist Karin Grintjes
1 december 2024Op 1 december - Wereld AIDS Dag - besteden we extra aandacht aan het hiv-virus en waarom we nog steeds alert moeten zijn op besmetting.
lees meer