Geur van kinderen met malaria trekt extra malariamuggen aan

Nieuws Geur van kinderen met malaria trekt extra malariamuggen aan

17 april 2018

Malariaparasieten in het lichaam van kinderen met malaria verhogen de productie van enkele specifieke geurstoffen die het lichaam via de huid verlaten. Deze geuren trekken extra malariamuggen aan, zodat deze kinderen een grotere kans hebben gebeten te worden dan kinderen zonder malaria. Een internationaal team onder leiding van onderzoekers van Wageningen University & Research ontrafelde welke specifieke geurstoffen in het spel zijn. Ook twee onderzoekers van het Radboudumc, Robert Sauerwein en Teun Bousema, waren bij het onderzoek betrokken. Het artikel wordt vandaag gepubliceerd in het tijdschrift PNAS.

De wetenschappers bemerkten in eerder onderzoek dat kinderen die de malariaparasiet Plasmodium bij zich dragen, meer door malariamuggen worden opgezocht dan gezonde kinderen. De Wageningse wetenschappers van het Laboratorium voor Entomologie zetten samen met onderzoekers in Groot-Brittannië, Kenia en Nijmegen hun speurtocht naar het mechanisme van deze verhoogde aantrekking voort. Ze onderzochten de hoeveelheid en de aard van de geurstoffen die kinderen afgeven als ze eenmaal besmet zijn met de malariaparasiet.

Sterke geuren
Uit het onderzoek blijkt dat kinderen die zijn besmet zijn met malaria enkele specifieke geurstoffen in veel grotere hoeveelheden uitscheiden dan malariavrije kinderen. De onderzoekers konden de aard en concentraties van deze geurstoffen vaststellen. Zo worden de stoffen heptanal, octanal en nonanal - die in de chemie bekend zijn onder de gemeenschappelijke naam aldehyden - veel sterker afgescheiden door kinderen met malaria. “Dit zijn vrij normale geurstoffen, die wel worden omschreven als fruitig of grassig. Maar voor malariamuggen zijn ze extra aantrekkelijk,” zegt de Wageningse onderzoekster Jetske de Boer. Het aandeel van aldehyden neemt bij deze kinderen toe van ongeveer 15 procent naar bijna 23 procent van het totale geurboeket. En hoe meer parasieten in het bloed, hoe meer van de drie aldehyden worden uitgescheiden.

Malariabestrijding
De nieuwe bevindingen bieden extra mogelijkheden om malaria te bestrijden. “Nu we de aldehyden die samenhangen met een malariainfectie hebben geïdentificeerd en gekwantificeerd, snappen we meer van de besmettingsroute van de parasiet. Dat schept ook mogelijkheden om in die keten in te grijpen. Onze geurvallen voor muggen kunnen we verbeteren door een extra portie van deze lokstoffen toe te voegen,” zegt De Boer die het onderzoek in Kenia begeleidde. “Bovendien kunnen deze verbindingen dienen als biomerkers waarop diagnostische apparatuur kan worden ontwikkeld, zonder dat de arts bloed hoeft te prikken. Sneller en een stuk kindvriendelijker.”

‘Neus’ van de mug
Om de metingen te verrichten verzamelde het onderzoeksteam in West-Kenia geurmonsters bij 56 kinderen tussen 5 en 12 jaar. De kinderen kregen daarbij om hun voet een speciale plastic zak waar gedurende drie uur lucht doorheen geblazen werd. De op een filter ingevangen voetengeur werd geanalyseerd door de Britse onderzoekster Ailie Robinson van de London School of Hygiene and Tropical Medicine. Zij bestudeerde ook of de antenne, de ‘neus’ van de mug, verschillend reageert op de verzamelde geur van kinderen met en zonder malaria. Met nylonsokken die de kinderen gedurende een nacht droegen, werd aangetoond dat de lichaamsgeur van kinderen met malaria inderdaad aantrekkelijker is voor muggen dan de geur van malariavrije kinderen.
Bron: Wageningen University

Publicatie in PNAS: Plasmodium-associated changes in human odor attract mosquitoes - Ailie Robinson, Annette O. Busula, Mirjam A. Voets, Khalid B. Beshir, John C. Caulfield, Stephen J. Powers, Niels O. Verhulst, Peter Winskill, Julian Muwanguzi, Michael A. Birkett, Renate C. Smallegange, Daniel K. Masiga, W. Richard Mukabana, Robert W. Sauerwein, Colin J. Sutherland, Teun Bousema, John A. Pickett, Willem Takken, James G. Logan, Jetske G. de Boer