Defect eiwit vergroot schadelijk effect van milieuvervuiling

Eén op de tien Nederlanders heeft door een genetische afwijking een verminderde werking van het transporteiwit BCRP. Dit blijft vaak onopgemerkt, maar deze mensen zijn wel extra gevoelig voor milieuvervuilende stoffen. Doorgaans worden de drempelwaardes voor de toelating van stoffen in het milieu bepaald door tests met gezonde proefpersonen. Hierbij wordt geen rekening gehouden met eventuele BCRP-defecten. Bij de toelating van mogelijk risicovolle stoffen is het dus van belang om rekening te houden met het feit dat tien procent van de bevolking extra gevoelig is voor deze stoffen. Dit concludeert Anita Dankers in haar onderzoek waarmee zij op 8 mei promoveert aan het Radboudumc.

Cellen schoonhouden

Het transporteiwit Breast Cancer Resistance Protein (BCRP) transporteert moleculen vanuit een lichaamscel naar buiten. Het eiwit ontleent zijn naam aan de ontdekking ervan bij onderzoek naar borstkankercellen die niet reageerden op een chemotherapie. Naast chemotherapeutica en andere medicijnen ruimt BCRP ook algemeen gebruikte industriële chemicaliën op, zoals bijvoorbeeld bisfenol A, dat gebruikt wordt voor plastics, en perfluoroctaanzuur, dat gebruikt wordt als vlamvertrager en om kleding waterdicht te maken.

Anita Dankers: ‘Deze chemicaliën worden gemakkelijk opgenomen door het lichaam. In hoge concentraties hebben deze stoffen een hormoonverstorend effect. In Europa gelden daarom richtlijnen voor de maximaal toelaatbare concentraties van deze stoffen in het milieu. Bij mensen bij wie BCRP niet goed werkt, bereiken deze stoffen eerder schadelijke concentraties in de lichaamscellen, en zijn deze richtlijnen dus mogelijk te ruim.’

Last van lichaamseigen stoffen

 De werking van BCRP wordt onderdrukt door een mutatie in het ABCG2-gen. Ook steroïdhormonen, zoals testosteron en oestradiol remmen de werking van het transporteiwit, al is BCRP niet betrokken bij het transport van deze hormonen. Ook medicijnen kunnen een dergelijk effect geven.

Onderzoek naar BCRP heeft zich tot nu toe vooral gericht op de beschermende functie tegen lichaamsvreemde stoffen. Het blijkt echter dat BCRP ook enkele lichaamseigen stoffen zoals urinezuur, heem en vitamine B2 de cel uit transporteert. Wanneer de functie van BCRP verminderd is, kunnen die stoffen zodanig ophopen dat ze schade toebrengen aan de cellen. De effecten zijn afhankelijk van de concentratie en de soort cel en variëren van een verminderde stofwisseling tot celdood. Heem, wat in het lichaam essentieel is voor zuurstoftransport in het bloed, kan daarnaast bij hoge concentraties DNA-schade veroorzaken.



Foto: xedos4 / freedigitalphotos.net

• Meer weten over deze onderwerpen? Klik dan via onderstaande buttons door naar meer nieuws.

  Nieuws homepage Patientenzorg en Nieuws en verhalen