Verbeterde instelling van Tricyclische Antidepressiva met behulp van Farmacogenetica (PITA)*

Lopende onderzoeken Verbeterde instelling van Tricyclische Antidepressiva met behulp van Farmacogenetica (PITA)*

* PITA: Pharmacogenetics for Individualized Tricyclic Antidepressant dosing

Voor wie?

Het onderzoek richt zich op depressieve patiënten van 18 tot 65 jaar die volgens hun arts in aanmerking komen voor behandeling met een Tricyclisch Antidepressivum (TCA: in deze studie Nortriptyline, Clomipramine of Imipramine). U beslist zelf of u wilt meedoen aan het onderzoek. Voordat u de beslissing neemt, is het belangrijk meer te weten over het onderzoek. Lees deze informatie rustig door en bespreek het met uw partner, vrienden of familie. Met vragen kunt u terecht bij de onderzoekers.

Doel van het onderzoek

Tricyclische antidepressiva nemen een belangrijke plaats in bij de behandeling van ernstige depressie. Een juiste dosering is noodzakelijk voor een goede behandeling. Als de dosering te laag is, is het antidepressivum niet of minder goed werkzaam. Als de dosering te hoog is, is de kans op bijwerkingen groter. Volgens de gangbare praktijk kost het veel tijd om patiënten in te stellen op de juiste dosering. De juiste dosering is namelijk niet voor iedereen hetzelfde. Dat komt omdat grote verschillen bestaan in de snelheid waarmee leverenzymen het antidepressivum omzetten en afbreken.

In dit onderzoek gebruiken we een genetische test waarmee we kunnen vaststellen met welke snelheid leverenzymen (CYP2D6 en CYP2C19) het antidepressivum omzetten en afbreken. Door gebruik te maken van de test kan direct de juiste dosering worden gekozen (op basis van de bestaande KNMP richtlijnen). De verwachting is dat het herstel sneller plaatsvindt en dat de behandeling met minder bijwerkingen gepaard gaat.

Hoe wordt het onderzoek uitgevoerd?

Het onderzoek is opgezet in het Radboudumc te Nijmegen en wordt uitgevoerd bij patiënten van het Radboudumc, Pro Persona (de locaties Nijmegen, Arnhem, Ede en Tiel), Erasmus MC (Rotterdam), Reinier van Arkel ('s-Hertogenbosch) en Vincent van Gogh (Venray). Het onderzoek bestaat uit meerdere onderdelen:

Deel 1 Genetische test
Er wordt bloed afgenomen voor het verrichten van de genetische test. Dit gebeurt bij ongeveer 660 deelnemers. Bij de genetische test wordt uitsluitend de activiteit van leverenzymen bepaald.

Deel 2 Instelling op een Tricyclisch Antidepressivum (TCA)
Ongeveer de helft van de deelnemers komt in aanmerking voor het vervolgonderzoek. Dit betreft:

Deelnemers met een versnelde of vertraagde afbraak van het antidepressivum (volgens de genetische test).
100 deelnemers die het antidepressivum met een normale snelheid afbreken (volgens de genetische test).

Een deel van de deelnemers komt niet in aanmerking voor vervolgonderzoek. Dit betreft (een deel van de) deelnemers die het antidepressivum met een normale snelheid afbreken. De reden hiervoor is dat niet meer dan 100 deelnemers die het antidepressivum met een normale snelheid afbreken nodig zijn voor het beantwoorden van de onderzoeksvragen. Deelnemers die niet in aanmerking komen voor vervolgonderzoek worden behandeld volgens de gangbare praktijk.

Bij het vervolgonderzoek worden deelnemers met een versnelde of vertraagde afbraak van het antidepressivum onderverdeeld in 2 groepen.

De eerste groep krijgt behandeling volgens de gangbare praktijk (dit betekent: instelling zoals gebruikelijk bij patiënten die niet aan onderzoek deelnemen).
De tweede groep krijgt behandeling volgens de doseringsrichtlijnen van de KNMP (De Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie) waarbij in het doseerschema rekening wordt gehouden met de snelheid waarmee het antidepressivum wordt omgezet en afgebroken (volgens de uitslag van de genetische test).

Een derde groep bestaat uit 100 deelnemers die het tricyclisch antidepressivum met een normale snelheid omzetten en afbreken. Ook deze groep krijgt behandeling volgens de gangbare praktijk.

De deelnemers van deze 3 groepen worden 7 weken gevolgd. Bij het begin van de studie wordt de psychiatrische en lichamelijke toestand in kaart gebracht. De onderzoeker neemt wekelijks enkele vragenlijsten bij u af. Ook wordt u gevraagd zelf enkele korte vragenlijsten in te vullen. Met deze vragenlijsten worden depressieve klachten beoordeeld en worden bijwerkingen bijgehouden.

Zoals gebruikelijk bij instelling op een Tricyclisch Antidepressivum wordt 7 dagen na het aanpassen van de dosering van het antidepressivum de bloedspiegel bepaald. Hiervoor wordt bloed afgenomen. De dosis wordt aangepast tot sprake is van een optimale dosering (met een juiste bloedspiegel). Om de onderzoeksvragen te beantwoorden worden maximaal 4 extra buisjes bloed afgenomen. Dit bloed zal uitsluitend gebruikt worden voor het bestuderen van de effecten van biologische factoren op de behandeling (effectiviteit van behandeling en bijwerkingen).

Screening na 3 en 6 maanden
Mogelijk is het doseren op basis van de genetische test van invloed op de kosten (kosten van behandeling/maatschappelijke kosten). Om dit effect te meten wordt u gevraagd na 3 en na 6 maanden aanvullende vragenlijsten in te vullen.

Deelname aan het onderzoek

Dit onderzoek is opgezet om de behandeling met tricyclische antidepressiva te verbeteren. Wanneer bij de dosering rekening wordt gehouden met de activiteit van leverenzymen kan iemand mogelijk sneller herstellen van depressie en met minder bijwerkingen. Voor de toekomst kan dit onderzoek nuttige informatie opleveren waar u een bijdrage aan kunt leveren. Bij dit onderzoek verwachten we geen extra bijwerkingen. U wordt ingesteld op gangbare en geregistreerde medicatie, volgens geaccepteerde richtlijnen. Beide doseringrichtlijnen (doseren zoals gebruikelijk en doseren volgens de richtlijnen van de KNMP) worden als veilig beschouwd; er zijn geen aanwijzingen dat één van beide doseringsmethoden tot een sneller effect leidt of tot meer bijwerkingen. Extra veiligheid wordt gegarandeerd door het frequent afnemen van de vragenlijsten en het herhaaldelijk bepalen van bloedspiegels. Op basis van de uitslagen van de vragenlijsten en bloedspiegels kan de therapie zo nodig worden aangepast.

U ontvangt geen vergoeding voor deelname aan het onderzoek. De test naar activiteit van leverenzymen wordt voor u gratis uitgevoerd. Met vragen over bijwerkingen van tricyclische antidepressiva kunt u terecht bij uw arts.
Gedurende het onderzoek worden vragenlijsten bij u afgenomen. Tevens wordt u gevraagd zelf vragenlijsten in te vullen. Een groot deel van deze vragen wordt ook afgenomen bij patiënten die worden behandeld buiten het onderzoek. De extra vragenlijsten (vragenlijsten die worden afgenomen in het kader van het onderzoek) vragen om een tijdsinvestering van circa 30 minuten per week (gedurende 7 weken) en 1 uur na 3 en 6 maanden. Met vragen over de vragenlijsten kunt u terecht bij de onderzoeker.

Uw deelname is vrijwillig

Deelname is vrijwillig. Als u meedoet, kunt u zich altijd bedenken en toch stoppen, ook tijdens het onderzoek. U wordt dan weer op de gebruikelijke manier behandeld voor uw depressie. U hoeft niet te zeggen waarom u stopt.

Verzekering

Voor iedereen die meedoet aan het onderzoek is een verzekering afgesloten. De verzekering dekt schade door deelname aan het onderzoek.

Wat gebeurt er met de gegevens?

Al uw gegevens worden anoniem verwerkt. Alleen de onderzoekers hebben toegang tot de gegevens. Al uw gegevens blijven vertrouwelijk. Uw gegevens worden dus niet zonder uw toestemming aan derden verstrekt. We bewaren de gegevens en het afgenomen lichaamsmateriaal (buisjes bloed en genetisch materiaal) op een veilige plaats. De onderzoeksgegevens en het afgenomen lichaamsmateriaal worden 25 jaar bewaard in het Radboudumc. Door afgenomen lichaamsmateriaal te bewaren kunnen aanvullende bepalingen worden verricht gerelateerd aan de onderzoeksvraag.

Na een periode van 25 jaar worden de onderzoeksgegevens en het afgenomen lichaamsmateriaal vernietigd. Het is altijd mogelijk de gegeven toestemming in te trekken met als gevolg dat materiaal wordt vernietigd. Om uw toestemming in te trekken dient u contact op te nemen met de onderzoekers of de afdeling psychiatrie van het Radboudumc.

Aanmelden

Aanmelding verloopt via uw huisarts. Uw huisarts kan u aanmelden via (het verwijsprogramma) Zorgdomein (onder vermelding van “PITA onderzoek”) of kan contact opnemen met de aanmeldcoördinator (zie hieronder).
Aanmelding voor het onderzoek kan alleen wanneer er sprake is van een matige of ernstige depressie en wanneer een Tricyclisch Antidepressivum een geschikte behandeling is.

Heeft u vragen?

Bij vragen over het onderzoek kunt u mailen met het onderzoeksteam: pitaonderzoek.psy@radboudumc.nl.
Bij vragen betreffende de aanmelding kunt u telefonisch contact opnemen met de aanmeldcoördinator afdeling Psychiatrie: (024) 818 71 60
Bij inhoudelijke vragen kunt u telefonisch contact opnemen met Dr. Joost Janzing, psychiater: (024) 366 64 95.

Voor onafhankelijk advies over deelname aan het onderzoek kunt u terecht bij een onafhankelijk arts. Bij klachten kunt u terecht bij de klachtenfunctionaris van het ziekenhuis/de instelling waar u behandeld wordt.

Contactgegevens onafhankelijke arts

Psychiater dr. C.C. Kan, psychiater Radboudumc Nijmegen.
Telefoonnummer: (024) 366 64 95.
E-mailadres: Cees.Kan@radboudumc.nl